هیپوسپادیاس در کودکان و نوزادان پسر-Hypospadias

هیپوسپادیاس یکی از شایع‌ترین ناهنجاری‌های مادرزادی در نوزادان پسر است که می‌تواند نگرانی‌های زیادی برای خانواده‌ها ایجاد کند.

آگاهی از علل، علائم و راه‌های درمان این اختلال می‌تواند نقش مهمی در مدیریت به‌ موقع آن ایفا کند.

هیپوسپادیاس چیست؟

هیپوسپادیاس نوعی ناهنجاری مادرزادی در آلت تناسلی پسران است که در آن مجرای خروج ادرار به جای نوک آلت در بخش پایینی آن باز می‌شود.

این اختلال می‌تواند درجات مختلفی داشته باشد.

از موارد خفیف که محل خروج ادرار کمی جابه‌جا شده است تا موارد شدید که دهانه‌ی مجرا در نواحی پایین‌تر مانند بدنه‌ی آلت یا کیسه‌ی بیضه قرار دارد.

هیپوسپادیاس ممکن است همراه با انحنای غیرطبیعی آلت (چورده) و ناقصی پوست ختنه‌گاه نیز مشاهده شود.

علل بروز هیپوسپادیاس در کودکان

علت دقیق هیپوسپادیاس هنوز به طور کامل مشخص نشده است، اما عوامل مختلفی در ایجاد آن نقش دارند.

مهم‌ترین عوامل عبارتند از:

• ژنتیک: در برخی موارد، سابقه خانوادگی در بروز هیپوسپادیاس موثر است
• تغییرات هورمونی: اختلال در تعادل هورمون‌های جنسی جنین طی هفته‌های حساس رشد (به‌ویژه هفته‌های ۸ تا ۱۴ بارداری) می‌تواند این ناهنجاری را ایجاد کند
• عوامل محیطی: مواجهه مادر با برخی مواد شیمیایی، آفت‌کش‌ها یا داروهای خاص در دوران بارداری ممکن است ریسک ابتلا را افزایش دهد
• اپی‌ژنتیک: پژوهش‌های جدید نشان داده‌اند که تغییرات در الگوهای متیلاسیون DNA می‌تواند در بروز هیپوسپادیاس نقش داشته باشد

علائم و نحوه تشخیص هیپوسپادیاس

هیپوسپادیاس معمولاً بلافاصله پس از تولد توسط معاینه فیزیکی پزشک تشخیص داده می‌شود. علائم رایج شامل:

• خروج غیرعادی ادرار از قسمت پایینی آلت
• انحنای غیرطبیعی آلت در هنگام نعوظ
• ناقصی پوست ختنه‌گاه (ظاهر ناقص پوست در جلوی آلت)

در برخی موارد خفیف تشخیص ممکن است دشوارتر باشد و نیاز به بررسی‌های دقیق‌تر یا حتی مشاوره با اورولوژیست کودکان پیدا کند.

ارتباط هیپوسپادیاس با نقایص قلبی مادرزادی

بر اساس پژوهش‌های جدید نوزادان پسر مبتلا به هیپوسپادیاس تا ۵.۸ برابر بیشتر در معرض نقایص قلبی مادرزادی هستند. 

این یافته نشان می‌دهد که هیپوسپادیاس می‌تواند نشانه‌ای از اختلالات گسترده‌تر در رشد جنینی باشد.

به همین دلیل توصیه می‌شود که نوزادان دارای این ناهنجاری حتماً تحت ارزیابی‌های دقیق قلبی از جمله اکوکاردیوگرافی قرار گیرند تا در صورت وجود اختلالات قلبی اقدامات درمانی لازم به موقع انجام شود.

تفاوت هیپوسپادیاس با سایر ناهنجاری‌های تناسلی پسران

هیپوسپادیاس با بسیاری از ناهنجاری‌های تناسلی پسران اشتباه گرفته می‌شود اما تفاوت‌های مشخصی دارد. در هیپوسپادیاس مجرای ادرار به جای نوک آلت در قسمت پایین‌تر آن (گاهی تا نزدیکی کیسه بیضه) باز می‌شود و معمولاً با کجی آلت و مشکلات در ادرار کردن یا ظاهر آلت همراه است.

در حالیکه در ختنه ناقص تنها پوست پوشاننده آلت به‌درستی برداشته نشده و دهانه مجرا در محل طبیعی خود قرار دارد. در میکروپنیس اندازه آلت به ‌طور غیر طبیعی کوچک است ولی ساختار و محل مجرا طبیعی است.

همچنین در چسبندگی پوستی، پوست آلت پس از ختنه به گلنس می‌چسبد و گاه باعث خطای دید در تشخیص می‌شود اما با درمان ساده برطرف می‌گردد.

بنابراین برخلاف سایر موارد که بیشتر ظاهری یا سطحی هستند هیپوسپادیاس یک ناهنجاری مادرزادی واقعی در محل خروج مجرای ادرار است و معمولاً نیاز به جراحی ترمیمی تخصصی دارد.

روش‌های درمان هیپوسپادیاس در نوزادان پسر

درمان هیپوسپادیاس اغلب نیازمند جراحی است و هدف از آن بازسازی مجرای ادراری و بهبود ظاهر آلت می‌باشد.

نکات کلیدی در درمان عبارتند از:

زمان مناسب جراحی: معمولاً بهترین زمان انجام جراحی بین ۶ تا ۱۸ ماهگی است تا کودک قبل از رسیدن به سن آگاهی نسبت به بدن خود درمان شود.

تکنیک‌های جراحی: بسته به شدت ناهنجاری، روش‌های مختلفی برای بازسازی مجرا و اصلاح انحنا وجود دارد. تکنیک‌های جدید جراحی تلاش می‌کنند تا میزان عوارض پس از عمل را به حداقل برسانند.

ابزارهای جدید: دستگاه‌هایی مانند Hyposfix اخیراً برای کمک به ثبات جراحی توسعه یافته‌اند که روند ترمیم را تسهیل می‌کنند.

مراقبت‌های پس از جراحی هیپوسپادیاس

مراقبت صحیح پس از جراحی نقش حیاتی در موفقیت درمان دارد. این مراقبت‌ها شامل:

• جلوگیری از ضربه یا فشار به محل جراحی
• مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها طبق تجویز پزشک برای پیشگیری از عفونت
• مراجعه منظم برای ویزیت‌های پس از عمل جهت ارزیابی روند بهبودی
• استفاده از پانسمان‌های خاص و رعایت دستورات پزشک درباره تعویض آن
• در برخی موارد نیاز به جراحی‌های ترمیمی بعدی نیز وجود دارد به ویژه اگر تنگی مجرای ادراری یا سایر عوارض ایجاد شود

اهمیت تشخیص و درمان زود هنگام هیپوسپادیاس

تشخیص به موقع هیپوسپادیاس و شروع روند درمان در سن مناسب می‌تواند نتایج عملکردی و زیبایی بسیار بهتری ایجاد کند.

همچنین می‌تواند از بروز مشکلات روانی احتمالی در آینده جلوگیری کند.

آگاهی والدین و تیم پزشکی از علائم و اهمیت این اختلال نقش بسزایی در مدیریت مؤثر آن دارد. به لطف پیشرفت‌های علمی آینده درمان هیپوسپادیاس روشن‌تر از همیشه به نظر می‌رسد.

هیپوسپادیاس اگرچه در ظاهر یک مشکل محدود به دستگاه ادراری تناسلی به نظر می‌رسد اما با توجه به ارتباط آن با سایر اختلالات رشدی باید با دیدی جامع‌تر به آن نگریسته شود تا بهترین نتایج برای سلامت جسمی و روانی کودک حاصل شود.

چرا ۶ تا ۱۸ ماهگی بهترین زمان جراحی هیپوسپادیاس است؟

• ترمیم بهتر زخم و بافت‌ها
• رشد کافی آلت تناسلی
• کاهش استرس روانی کودک
• آسان‌تر بودن مراقبت‌های پس از جراحی
• در سنین پایین‌تر کودک هنوز درکی از بدن و مسائل جنسی ندارد بنابراین تأثیرات روانی جراحی کمتر است
• در حدود ۶ ماهگی اندازه آلت برای انجام تکنیک‌های جراحی مناسب‌تر می‌شود بدون آنکه جراحی را به تعویق بیندازد
• بدن نوزادان و شیرخواران معمولاً سریع‌تر و بهتر ترمیم می‌شود که این موضوع احتمال اسکار، عفونت یا عوارض بعدی را کاهش می‌دهد
• در این سنین کودک هنوز پوشک می‌شود و تحرک کمی دارد بنابراین نگهداری از پانسمان و جلوگیری از آسیب‌دیدگی محل جراحی ساده‌تر است

اگر جراحی دیر انجام شود چه پیامدهایی دارد؟

• احتمال ایجاد مشکلات روانی و عزت‌نفس پایین در کودک در سنین بالاتر
• افزایش خطر عفونت یا فیستول در جراحی‌های دیرهنگام
• مشکلات در ادرار کردن یا عملکرد جنسی در آینده
• احتمال نیاز به عمل‌های جبرانی یا ترمیمی بیشتر

در موارد خاص (مثل هیپوسپادیاس شدید وجود ناهنجاری‌های دیگر یا مشکلات قلبی) ممکن است جراح متخصص زمان جراحی را تغییر دهد.

بنابراین ارزیابی دقیق توسط فوق تخصص اورولوژی کودکان ضروری است.

درباره دکتر بهار اشجعی

دکتر بهار اشجعی دارای بورد فوق تخصصی در جراحی کودکان و نوزادان از پزشکان منحصر به فرد و ماهر در زمینه جراحی اطفال و کودکان در تهران هستند ایشان دوره پزشکی عمومی را در دانشگاه شهید بهشتی تهران گذراندند و بعد از اتمام دوره پزشکی عمومی به تحصیل در رشته جراحی عمومی در دانشگاه شهید بهشتی تهران پرداختند بلافاصله بعد از فارغ التحصیلی در رشته جراحی عمومی در رشته جراحی اطفال پذیرفته شدند و دوره جراحی اطفال را در دانشگاه علوم پزشکی تهران گذراندند و موفق به کسب رتبه اول کشوری در برد فوق تخصصی جراحی اطفال شدند.

خدمات دکتر بهار اشجعی

• جراحی فتق کشاله ران در کودکان
• جراحی هیپوسپادیاس در کودکان
• تنگی مجرای ادرار در کودکان
• جراحی فتق ناف در کودکان
• عدم نزول بیضه در کودکان
• ختنه در کودکان

راه های ارتباط با ما

مطب: تهران ـ انتهای بلوار کشاورز، رو به روی درب شرقی بیمارستان امام خمینی، ساختمان شیشه ای سبز، پلاک ۳۷۰ ساختمان ۴۱۶ طبقه ۳ واحد ۱۹

تلفن:

۰۲۱-۴۴۸۰۶۶۶۸ 

۰۲۱-۴۴۸۴۱۸۶۲

بیمارستان کودکان تهران: تقاطع خیابان طالقانی و ولیعصر، روبروی جهاد کشاورزی، پلاک ۴۵۴

بیمارستان لاله شهرک غرب: تهران ، شهرک غرب ، فاز ۵ ، خیابان سیمای ایران ، نبش فلامک جنوبی

منبع: https://dr-ashjaei.com/